Халықтың тұрмыс деңгейі: түсінігі және ықпал етуші факторларының топтамасы. Уровень жизни населения: понятие и группировка влияющих факторов.

Аннотация

Бүгінде халықтың тұрмысын тұрмыстық ахуалды сипаттаушы түрлі көрсеткіштер негізінде бағалау жұмыстары барлық елдерде дерлік жүргізіліп отырғанымен, олардың «халықтың тұрмыс деңгейі» категориясын түрлі мағынада қабылдаулары, тұрмыстық ахуалды бағалаушы көрсеткіштерінің жалпыға ортақ жүйесінің жоқтығы секілді бірқатар кемшіліктері бар. Мұндай жетіспеушіліктер аймақтық, мемлекеттік, халықаралық деңгейлерде халықтың тұрмыс деңгейін анықтау, оның серпінін бағалауға мүмкіндіктер бермеуде. Аталмыш теоретикалық-әдістемелік жетіспеушілік мәселелерін шешу үшін бірінші, «халықтың тұрмыс деңгейі» категориясына нақтылы анықтама берілуі тиіс. Екінші, халықтың тұрмысының барлық қырларын қамтыған көрсеткіштер кешені қалыптастырылуы керек. Үшінші, бұл кешендік көрсеткіштер тұрмыстық ахуалдың нақтылы бір қырын сипаттауы бойынша кешен ішінде өзара топтастырылуы керек. Тек осындай жүйелілік түрлі елдердегі, аймақтардағы халықтың тұрмыс деңгейлерін анықтауға және оларды өзара салыстыруға мүмкіндіктер берері хақ. Мұндай теоретикалық-әдістемелік жүйелілікті қалыптастыру мақсатында мақалада «халықтың тұрмыс деңгейі» категориясы жан-жақты сараланып, нақтылы анықтама берілген. Оның «өмір сапасы» категориясынан айырмашылығы айқындалып көрсетілген. Сондай-ақ, тектестік (сипаттық) белгілері бойынша халықтың тұрмыс деңгейіне ықпал етуші факторлар топтары қалыптастырылады. На сегодняшний день почти во всех странах мира проводится работа по оценке жизни населения на основе различных показателей, которые характеризуют состояние жизни. Но, во всех таких работах присутствуют недостатки, как: разное восприятие (понимание) смысла категории «уровень жизни населения»; отсутствие всеобщей системы показателей уровня жизни и т.д. Такие недостатки не позволяют определять и сравнивать уровни жизни населения в масштабе региона, страны. Чтобы устранить выше перечисленные теоретико-методологические недостатки, надо: во-первых, дать конкретное определение категории «уровень жизни населения»; во-вторых, сформировать комплекс показателей уровня жизни, которые характеризуют уровень жизни населения с разных сторон. В-третьих, сгруппировать эти показатели по сторонам жизни населения, которые они характеризует. Только такая системность даст возможность определять и сравнивать уровни жизни населения разных стран и регионов. С этой целью в статье рассматривается уровень жизни населения с разных сторон и дается конкретное определение ему. Выделяются его отличия от категории «качество жизни». А также формируется группа факторов по характерным признакам влияния на ту ли иную сторону уровня жизни населения.