Ауылшаруашылық инновацияларына әсер ететін факторлар
DOI:
https://doi.org/10.26577/be.2023.v146.i4.011Аннотация
Қазақстандағы мемлекеттік қолдаудың төменгі деңгейі ауыл шаруашылығы кәсіпорындарына инновациялық ауылшаруышылық дамуын, рентабельділік деңгейі төмен болған сон жабдықтар мен технологияларды қарқынды жаңартуға мүмкіндік бермейді. Ауыл шаруашылығындағы бәсекелестіктің жоғары деңгейі ауыл шаруашылығы өндірушілерін барлық күш-жігерін жұмсауға және бәсекеге қабілетті өнім өндіруді қамтамасыз ету үшін барлық мүмкіндіктерді пайдалануға мәжбүр етеді. Қалған қаржылық ресурстар қалыпты өндірісті қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз және тек мемлекеттік қолдау ауылшаруашылық кәсіпорындарына ең аз қажетті активтерді сатып алуға мүмкіндік береді.
Мақаланың негізгі мақсаты – ауыл шаруашылығындағы инновациялық даму деңгейін және оған әсер етуші факторларды анықтау. Авторлар ауыл шаруашылығының қазіргі жағдайына кедергі мәселелерді және инновациялық жетілдіруді бойынша ұсыныстар ұсынды. Фермерлердің білім деңгейінің төмендігі және өндіріс пен қаржыландыру мәселелерімен қатар аймақтық білім беру жүйесінің болмауы инновациялық Ауыл шаруашылығын дамытуға мүмкіндік бермейді.
Зерттеудің әдіснамалық құралдары статистикалық деректерді талдау әдістері, әдебиеттер- ді талдау, мемлекеттік саясатқа шолу, жүйелік тәсіл, мазмұнды талдау және салыстыру болды. Жүйелік тәсіл инновациялық жүйе элементтерінің жалпы жүйелік қасиеттері мен сапалық сипаттамаларын анықтауға мүмкіндік береді. Мазмұнды талдау әдеби зерттеулерді салыстырады. Статистикалық деректерді талдау белгілі бір кезеңдегі инновацияларға қатысты ақпараттың көрнекі бейнесін береді. Әдебиет және мемлекеттік саясатты талдау ауылшаруашылық инновацияларының детерминанттарына әсер ету бойынша зерттеулердегі бар білім мен олқылықтарды байытады. Ауыл шаруашылығындағы инновациялық процестердің дамуына әсер ететін негізгі факторлар ұйымдардың қаржылық ресурстарының деңгейі, инновацияға ынталандыру деңгейі және ұйымдардың бұрыннан құрылған инновацияларды құру немесе көбейту қабілеті. Біздің ойымызша, мемлекет барлық қажетті мүдделі тараптарды тарта отырып, зерттеу немесе жобалау конкурстарын ұйымдастыруы керек, мұнда енгізу нүктесі агробизнес, өйткені инновация- лар ынтымақтастықты, идеяны, енгізуді және құндылықты құруды талап етеді. Қазіргі уақытта мемлекеттік зерттеуге конкурстар міндетті түрде соңғы пайдаланушылардың қатысуымен емес, сонымен қатар ауылшаруашылық өндірушілері үшін әрдайым қызықты бола бермейтін инновациялық идеяларды енгізу және коммерцияландыру үшін бөлек конкурстар ұйымдастырылуда.
Түйін сөздер: инновация, аграрлық сектор, кәсіпкерлік, аграрлық саясат, Қазақстан.