Қазақстандағы әлеуметтік теңсіздік: параметрлері мен индикаторлары

Аннотация

Әлеуметтік теңсіздік әрқашан қоғамның өзі де, жалпы мемлекет те назар аударатын кез келген экономикалық жүйелердің негізгі проблемаларының бірі болды және болып қала береді. Мақалада бұл проблема салық салу, сақтандыру, инвестициялар сияқты мемлекеттік экономикалық реттеудің аспектілерімен тығыз байланысты, бұл халықтың әлеуметтік қорғалуын тиімді қамтамасыз ету үшін барлық критерийлер мен көрсеткіштерді арнайы зерттеуді қажет етеді.

Зерттеудің мақсаты ARIMA кластерлік талдау және модельдеу сияқты заманауи статистикалық әдістерді пайдалана отырып, Қазақстандағы әлеуметтік теңсіздікті талдау болып табылады.

Зерттеудің ғылыми маңыздылығы-ол Қазақстандағы әлеуметтік теңсіздікті талдау мен модельдеуге жаңа түсініктер береді. Практикалық маңыздылығын халықтың осал топтарын анықтауға және олардың әлеуметтік жағдайын жақсартуға күш салуға мүмкіндік беретін әлеуметтік теңсіздіктің параметрлері мен динамикасын талдауда байқауға болады.

Кластерлік талдау халықтың әлеуметтік және экономикалық сипаттамалары негізінде, әл-ауқат деңгейіне ұқсас топтарды анықтау үшін жүргізілді. Әлеуметтік теңсіздік динамикасын модельдеу үшін Arima (Autoregressive Integrated Moving Average) әдісі қолданылады.

Зерттеу нәтижелері Қазақстандағы әлеуметтік теңсіздіктің негізгі параметрлерін анықтауға мүмкіндік берді. Табыс теңсіздігі халықтың әл-ауқатына әсер ететін маңызды факторлардың бірі болып қала беретіні анықталды. Сондай-ақ, білім беру деңгейінде, медициналық көмекке қол жетімділікте және тұрғын үй жағдайының сапасында айтарлықтай айырмашылықтар байқалады.

Зерттеу Қазақстандағы әлеуметтік теңсіздікті, оның параметрлері мен динамикасын түсінуге маңызды үлес болып табылады, өйткені ол Қазақстандағы әлеуметтік теңсіздіктің ауқымы мен құрылымын бағалауға мүмкіндік береді, халықтың ең осал топтарын бөліп көрсету және олардың осалдығының себептерін анықтау, әлеуметтік теңсіздіктің даму болжамдарын әзірлеу және ықтимал тәуекелдерді бағалау.

Түйін сөздер: әлеуметтік теңсіздік, кедейлік, жұмыспен қамту, жұмыссыздық