Қазақстандағы моноқалалардың жұмыс істеуі мен дамуын саралау тәсілі

Аннотация

Мақала моноқалалардың дамуын бағалаудың сараланған тәсілін әзірлеуге арналған. Аумақтың бұл түрі қала құраушы кәсіпорынға тәуелділікті ескере отырып, сыртқы (дағдарыстар) және ішкі факторлардың (аумақтық жүйенің аймақтық даму орталығына (ядросына) жақындығы) ең көп әсер етеді. Зерттеу объектісі Қазақстан Республикасының моноқалалары болып табылады. Зерттеудің мақсаты-орталықтан (ірі қаладан) қашықтығына қарай моноқалалардың әртүрлі түрлерінің даму ерекшеліктерін анықтау. Зерттеу гипотезасы - орталыққа (ірі қалаға) жақындық - моноқалаларды дамытудың маңызды факторы болып табылады және оларды дамытуды жоспарлау кезінде ескерілуі тиіс. Міндеттері: моноқала ұғымының мәні мен негізгі тәсілдерін қарастыру; моноқалалардың типологиясын олардың орталық-перифериялық жағдайын негізге ала отырып әзірлеу; Қазақстан Республикасының моноқалаларында ұсынылған әдістемеге тексеру жүргізу; моноқалалардың әртүрлі типтерін дамыту ерекшеліктерін бөліп көрсету; әртүрлі типтегі моноқалаларды дамыту жөнінде тәжірибелік ұсыныстар әзірлеу. Авторлар «орталық-периферия» осі бойынша моноқалаларды бөлу; жақын, орта және алыс шеткі моноқалаларды бөлу тәсілін ұсынды. Әдістеме - моноқалалардың жекелеген түрлерін олардың даму ерекшеліктерін анықтау үшін олардың әлеуметтік-экономикалық дамуының әртүрлі көрсеткіштерімен қиылысуды көздейді. Бұл бөлінген аумақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуын жоспарлау бойынша тәжірибелік ұсыныстар беруге мүмкіндік берді. Олардың мәні ынталандырушы (аумақтардың өсу нүктелерін іздеу) және өтемдік (жақын және орта және алыс шеткі моноқалалардың әлеуметтік дамуындағы айырмашылықтардың төмендеуі) саясатының айырмашылығын ажыратып береді.

Кілт сөздер: моноқалалар, типология, әлеуметтік-экономикалық даму, орталық-периферия