Банк секторында жасанды интеллект негізінде тәуекелдерді басқару: әсері және мәселелері

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.26577/be202515223
        34 12

Аннотация

Бұл зерттеудің мақсаты – жасанды интеллект (AI) технологияларының банк секторындағы тәуекелдерді басқаруға әсерін жан-жақты зерттеу. Зерттеу машиналық оқыту, табиғи тілді өңдеу және болжамды талдау несиелік скорингті, алаяқтықты анықтауды және нормативтік талаптарға сәйкестікті қалай жақсартатынына бағытталған. Жүйелі әдебиеттерді шолуды, ашық банктік деректер жиынын машиналық оқытуға негізделген талдауды (Kaggle) және Таяу Шығыстағы 200 банк қызметкерінің сауалнамасын қамтитын аралас әдіс тәсілі қолданылды. Нәтижелер XGBoost және Random Forest сияқты ансамбльдік модельдер болжау дәлдігі мен жіктеу тиімділігі бойынша дәстүрлі әдістерден айтарлықтай асып түсетінін көрсетеді. Ғылыми жаңалық этикалық және реттеу мәселелерін шешу кезінде АИ-ді банктік тәуекелдерді басқару жүйелеріне біріктіру үшін кешенді негізді әзірлеуде жатыр. Зерттеудің практикалық маңыздылығы оның қаржы жүйесінің тұрақтылығын арттыру, тәуекелдерді бағалау тәжірибесін жақсарту және қаржылық шығындарды азайту үшін қаржы институттары мен реттеушілер үшін қолдану мүмкіндігінде.

Сонымен қатар, зерттеу деректердің құпиялылығы мәселелерін, үлгінің интерпретациялануын және реттеуші шектеулерді қоса алғанда, AI-ның банк ісінде тиімді интеграциясына кедергі келтіруі мүмкін негізгі қиындықтарды анықтайды. Зерттеу AI басқаратын модельдер проактивті, деректерге негізделген шешімдер қабылдауға және операциялық тұрақтылықты арттыруға мүмкіндік беру арқылы қаржылық тәуекелдерді басқаруда төңкеріс жасау мүмкіндігіне ие деген қорытындыға келеді. Стратегиялық ұсынымдар қаржылық институттар мен саясаткерлерге тұрақты инновациялар үшін этикалық және қауіпсіз AI негіздерін енгізуге бағытталады.

Түйін сөздер: жасанды интеллект, тәуекелдерді басқару, банктердің қаржылық сақтандырылуы, машиналық оқытую шешім қабылдау, банк секторы.

 

Авторлардың биографисы

Л.А. Куанова, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан

PhD, Экономика және бизнес жоғары мектебінің Қаржы және есеп кафедрасының доцент м.а., Ғылыми қызметкерлерді оқыту және аккредиттеу басқармасының басшысы. әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті. (Алматы қ., Қазақстан, email: Laura.Kuanova@kaznu.edu.kz);

А.Н. Өтеген, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан

әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің «Қаржы және есеп» кафедрасының докторанты. (Алматы қ., Қазақстан, email: aizhanotegen29@gmail.com);

Г.К. Кенжегулова , ҚР МСЭҚ Экономика институты, Алматы қ., Қазақстан

докторант, ҚР МСЭҚ Экономика институтының ғылыми қызметкері. (Алматы қ., Қазақстан, email: gaukhar.kenzhegulova@gmail.com);

П. Карачонь, Метрополитен университеті, Будапешт қ., Венгрия

PhD докторы, , Метрополитен университеті. (Венгрия, Будапешт қ., email: karacsony.peter@uni-obuda.hua ).

Жүктелулер

Как цитировать

Куанова . L., Өтеген A., Кенжегулова G., & Карачонь P. (2025). Банк секторында жасанды интеллект негізінде тәуекелдерді басқару: әсері және мәселелері . ҚазҰУ хабаршысы. Экономика сериясы, 2(152), 35–51. https://doi.org/10.26577/be202515223