Полезность труда как фактор успешности институциональных реформ в Казахстане. Еңбек пайдалылығы – Қазақстандағы институционалды реформа жетістігінің факторы ретінде.

Аннотация

В современных условиях назрела необходимость в уточнении содержания и взаимосвязи категорий «производительность», «интенсивность» и «полезность» труда. Полезность труда – показатель качества труда, он отражает: насколько продукт труда востребован обществом как потребительная стоимость и стоимость; получит ли производитель (собственник капитал) ожидаемую выручку от реализации и прибыль, не наносит ли этот труд экологический и социальный ущерб. Только при этих условиях труд будет оцениваться как реально производительный. Методы наблюдения, статистического и историко-логического анализа позволили выявить, что инвестиции, необходимые для развития экономики, могут оказаться недостаточно эффективными, если при формировании факторов производства не будет учтена необходимость сбалансированности всех их элементов: труда, капитала, институтов, предпринимательства и др. Роль качества труда и его продуктивность возрастают в условиях инновационного развития. Проблема в том, что научное исследование социально-экономических проблем труда предано забвению, нет разработанных нормативов труда, не ведется статистическая отчетность по показателям производительности труда, допускается чрезмерная интенсивность труда, продиктованная экономией фонда заработной платы. Необходима научно обоснованная государственная программа повышения производительности труда. Өнімділік, қарқындылық және еңбек пайдалылығы категорияларының өзара байланысын және мазмұнын нақтылау. Еңбек пайдалылығы – еңбек сапасының көрсеткіші, ол еңбек өнімі қоғамда құн және тұтыну құны ретінде қаншалықты қажеттілігін; өндіруші (капитал иесі) өткізуден күтілген нәтиже және пайда ала ма, бұл еңбек экологиялық және әлеуметтік зардап келтіре ме дегенді көрсетеді. Тек осы жағдайда ғана еңбектің шынайы өнімділігі бағаланады. Экономиканың дамуына қажетті инвестициялардың тиімділігі егер өндіріс факторларын қалыптастыруда олардың, яғни еңбек, капитал, институттар, кәсіпкерлік және т.б. барлық элементтерінің тепетеңдік қажеттілігі ескерілмесе жеткіліксіз болуы мүмкін. Сондықтан, еңбек сапасының рөлі және оның өнімділігі инновациялық даму жағдайында өседі. Өкінішке орай, еңбектің әлеуттік-экономикалық мәселелерін ғылыми зерттеу ұмыты¬ луда, еңбекке әзірленген нормативтердің болмауы, еңбек өнімділігі көрсеткіштері бойынша статистикалық есеп берудің жүргізілмеуі шамадан тыс еңбек қарқындылығын жұмсауды және еңбекақы қорының өнімді үнемділігін талап етеді. Еңбек өнімділігін жоғарылатуда ғылыми дәлелденген мемлекеттік бағдарлама қажет.